Dit jaar vieren we dat Nederland 75 jaar bevrijd is. Leven in vrijheid, dat is een groot goed.
Vrijheid is een breed begrip. Vrij zijn als in veilig en kunnen zeggen wat je vindt, is waar ons land voor staat.
Elke dag zie ik een stukje vrijheid staan op mijn kast. Het is een klein schilderijtje, dat mijn oma fietsend door de rokende stad op weg naar de Unilever in 1940 uit de puinhopen van het Bombardement van Rotterdam haalde, in de hoop dat ze het ooit terug kon geven aan de eigenaar. Helaas...
Het schilderijtje is beschadigd, maar verder intact. In de zomer dat ik Femnomenaal startte, overleed oma. Het schilderijtje doet mij denken aan de vrijheid waarvoor onze opa`s en oma`s gevochten hebben. Maar ook voor de vrijheid die ik heb om met Femnomenaal te doen wat goed is en voelt.
Elke nieuwe medelander die ik spreek, zet grote ogen op als ik zeg, dat je in Nederland gewoon kunt zeggen en schrijven wat je vindt. Met respect voor de ander. Dat je in Nederland kunt zijn wie je bent, zonder gevangen gezet te worden. Dat het maandelijkse NL-Alert écht is om te testen. En dat kinderen hier gewoon in de winter in het  donker naar de sportvelden fietsen. 
Zo normaal, vrijheid. 

Maar dat is niet de soort vrijheid die ik bedoel. Ik doel op de volgende fase van vrijheid. Die vrijheid die je pas kunt voelen als je veilig bent.
Autonomie.
Wikipedia omschrijft het zo:

Autonomie is de vrijheid van een entiteit, bijvoorbeeld een individu, organisatie of natie om zelfstandig beslissingen te nemen. Het concept komt voor in politiek, technisch, filosofisch, geneeskundig, moreel en psychologisch verband. Het tegenovergestelde van morele zelfstandigheid werd door de Duitse filosoof Immanuel Kant heteronomie genoemd: een gebrek aan wilsvrijheid dat individuele ontplooiing in de weg staat.

Voor mij is autonomie alles. Het zorgt ervoor dat ik mezelf kan ontplooien. Dat ik mij gelukkig voel in mijn privéleven en werk. De vrijheid om in verbondenheid te zijn met mensen die je laten zijn wie je bent en zien wat je wilt en kunt.
En ik ben niet alleen.
Heteronomie, zoals Kant benoemde, zorgt voor de grote hoeveelheid aan ZZP`ers. 1,2 miljoen Nederlanders werken 'zelfstandig zonder personeel' en 161.000 mensen startte in 2019 hun eigen bedrijf. 

Even wat feiten:

* Een gebrek aan autonomie kost mensen en geld.
* Er is een direct verband tussen werknemersresultaten en autonomie.
* Autonomie voor behoud van medewerkers in een organisatie.
* Leidinggevenden zijn gelukkiger in hun werk ( want...  meer autonomie).
* Hoe kleiner de organisatie, hoe meer invloed en dus autonomie.
* De werkplek, ruimte en tijd indelen zoals dat past bij de werknemer zorgt voor een gevoel van autonomie.

( bron: Werkgeluk in Nederland, 2018; World Happiness Rapport 2018; Gallup, 2018)

En dan nu? Hoe vergroot je autonomie bij je medewerkers als je te maken hebt met roosters, patiënten en/of leerlingen?

* Maak gebruik van het werkverdelingsplan en verdeel het werk zo dat elke medewerker zijn talent kan gebruiken.
* Laat het leerstofjaarklassensysteem los en zet mensen in op hun competenties.
* Laat teams samen het rooster indelen, nadat ze eerst belangen en visie met elkaar hebben afgewogen.
* Zorg voor (een) ruimte(s) die door medewerkers zelf ingericht mag worden.
* Maak het budget voor ontwikkeling leidend in je organisatie en laat de keuze bij de medewerker. Veel organisaties zeggen 'nee', tegen een opleiding die niet direct binnen de strategie/ jaarplan past. Vrije keuze betaalt zich terug in andere zaken. Personeel blijft.
* Laat starters kiezen of ze in een vervangerspool of met een invalcontract willen werken of meteen op een vaste plek. Laat de keuze reuze!
* Wees een held en kleur buiten de lijntjes. Als je het kunt beargumenteren is er geen ambtenaar of minister die dit een negatieve ontwikkeling vindt.

Ondertussen geniet ik van twee congressen over kansenongelijkheid, om ervoor te zorgen dat iedereen de kansen krijgt die hij of zij verdient. Wat een bofkont...